استقبال مردم نسبت به خودروهای هیبرید در ابتدای حضور آن ها در بازار به نحوی بود که گویی با پدیده ای طرف هستند که در زبان مادری پارسی آن را «جیز» خطاب می کنیم. اما رفته رفته با برندسازی، تولید محتوا و تحلیل شیوه عملکرد خودروهای هیبرید، مردم نیز به این خودروها روی آورده و این گونه هیبرید ها در بازار کشور جا باز کردند.
البته نقش برجسته فاکتورهایی چون مصرف سوخت بسیار کم، آلایندگی پایین، استهلاک و هزینه نگهداری کم تر، قابلیت طی مسافت قابل توجه، معافیت تردد در مناطق زوج و فرد و طرح ترافیک و قیمت بسیار معقول و رقابتی در مقایسه با نمونه های بنزینی، باعث شد تا خودروهای برقی و مخصوصا هیبرید به آرامی در میان مشتریان و خریداران و مخصوصا کسانی که روزمره مسیر زیادی را تردد می کنند، محبوب شوند.
اما دیری نپایید که ورق برگشت و سر نزاع دولت با هیبرید و برقی ها با لغو معافیت تردد در مناطق طرح ترافیک، افزایش چشمگیر تعرفه واردات خودرو ها و انتقال اطلاعات اشتباه به ریاست جمهوری بالا گرفت و این خودروها رفته رفته اقبال خود را از دست دادند. تلاش های بسیار رسانه های تخصصی حوزه خودرو بالاخره جواب داد و هرچند نتیجه مثبت چندانی به همراه نداشت، حداقل باعث شد که دولت مردان با پدیده پیچیده خودروهای هیبرید و برقی بیشتر آشنا شوند و در بیانات خود پیرامون این موضوع احتیاط بیشتری به خرج دهند.
روز گذشته خبری مبنی بر امضا توافق نامه ای سه جانبه میان آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صمت، جهاد دانشگاهی و بخش خصوصی پیرامون تولید خودروهای برقی و هیبرید منتشر شد که هرچند دیر اما خبر خوبی است.
در این راستا، حسن کریمی سنجری، کارشناس حوزه خودرو، در رابطه با این تاخیر در درک نیاز به حضور خودروهای پاک در سبد محصولات خودرویی کشور می گوید: «به نظر من برای انجام هر کار خوب و درست هیچ وقت دیر نیست. بحث آن است که تا سال 2030 بیش از 30 تا 35 درصد میل بازار خودرو جهانی به خودروهای پاک از جمله برقی و هیبرید خواهد بود. شرکت های خودروساز جهان نیز همگی بر این پایه برنامه ریزی می کنند تا به شکل مشترک یا مستقل بخشی از سبد محصول خود را به این نوع خودروها اختصاص دهند. با این اوصاف اگر از وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور چشم پوشی کنیم، دستیابی به این نتیجه و اقدام در راستای آن هنوز هم دیر نیست.»
اجرا، ضعف همیشگی صنعت
این کارشناس در رابطه با توان طراحی و تولید این دست خودروها در کشور می گوید: «بحث دانش فنی از بحث تکنولوژی ساخت جدا است. دانش فنی که بیشتر به تئوری و مبانی موضوع بر می گردد؛ شاید تا حدودی در دانشکده ها و میان محققان ما وجود داشته باشد اما اگر قرار باشد این دانش فنی به سوژه قابل تولید تبدیل شود بدون شک به مشکل برخواهیم خورد.»
کریمی سنجری ادامه می دهد: «حتی خودروسازان مطرح چینی که در زمینه تولید خودروهای برقی موفق عمل کردند در ابتدای مسیر از بسیاری از خودروسازان مطرح و درجه یک جهانی کمک گرفته اند. هرچند میان ساختار فنی خودروهای برقی و هیبرید با نمونه های رایج سوخت فسیلی تفاوت های بسیاری وجود دارد اما برای تجاری سازی و تولید انبوه کردن آن دانش فنی که در اختیار داریم به حضور، همکاری و مشارکت برخی از شرکت های تحقیقاتی و خودروسازی معروف در این پروژه نیاز خواهیم داشت که این مهم هم در افزایش سرعت و چابکی پیشرفت موضوع و هم در انتقال تکنولوژی و تکنیک های به خصوص کمک می کند. طراحی مجدد چرخ از نقطه آغازین کار بیهوده ای است، در نتیجه به منظور تسریع فرایند باید از تجربه شرکت های پیشرو و متبحر بهره مند شد.»
حسن کریمی سنجری در رابطه با میزان حقیقی یا شعار بودن تولید یک خودرو هیبرید یا برقی و احتمال به حقیقت پیوستن این رویا در آینده نزدیک می گوید: «ما در صنایع کشور پروژه های فعال بسیار زیادی داریم اما دو فاکتور در اجرای هر پروژه اهمیت بسیار دارد. اول تبدیل دانش فنی به محصول رقابتی و سپس سرعت انجام این فرایند است که اگر این دو فاکتور رعایت نشود ناخواسته بازار را واگذار می کنیم. متاسفانه در بسیاری از پروژه هایی که در کشور اجرا شده است ما در این دو عامل ضعف داشته ایم.»
او ادامه می دهد: «به این معنا که در بسیاری از مواقع دانش فنی داشته ایم اما یا نتوانسته ایم آن دانش را به محصولی رقابت پذیر از دیدگاه قیمت وکیفیت تبدیل کنیم یا اینکه نتوانستیم این رقابت پذیری را دربازه زمانی مشخص و مناسب به دست آوریم بدون آن که از بازار عقب بمانیم. از این رو برای دستیابی به این دو عامل مهم لازم است حتما از کمک یک شریک یا شرکت متبحر و با تجربه کمک بگیریم و دقیقا به همین دلیل، وقوع تحول در زمینه خودروهای پاک و دستیابی به تکنولوژی تولید آن ها در آینده نزدیک را با دیده تردید می نگرم.»
سنجری تاکید می کند: «البته حالا که نمی توانیم مستقیم سراغ کشورهای برتر و پیشرو در زمینه خودروهای پاک هیبرید و برقی نظیر غرب، اروپا، ژاپن و کره برویم در عوض می توانیم از شرکت های چینی کمک بگیریم که خود با همکاری کشورهای مطرح جهانی به این سطح از تکنولوژی خودروهای هیبرید و برقی دست یافته اند چرا که آن ها می توانند به عنوان واسطه ای برای انتقال تجربیات و تکنولوژی لازم به صنعت و جایگزینی برای شرکت های درجه یک عمل کنند.»
هرچند از نظر بسیاری از کارشناسان ورود به حوزه تکنولوژی خودروهای هیبرید و برقی آن هم درست در آستانه اعمال موج جدید تحریم های خودرویی بر ایران، کمی دیر به نظر می رسد اما آنچه اهمیت بسیار بیشتری دارد، میزان راسخ بودن عزم ارگان های مربوط و میزان حمایت دولت از این ایده است که بدون شک در سرعت دستیابی کشور به این تکنولوژی تاثیر مستقیمی می گذارد.