آخرین آمار واردات خودرو چهارماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته از کاهش 61 درصدی واردات خبر می دهد، آماری نگران کننده برای صنعتی بزرگ. حال این پرسش مطرح است که چگونه دومین صنعت بزرگ کشور تا پایان سال با آمار کم واردات خودرو این صنعت را می چرخاند؟ آیا وعده‌های افزایش تولید داخلی باعث شده تا امید این صنعت بر پایه تولیدات بچرخد و اصلا آیا تولیدات داخلی توان جبران جای خالی خودروهای وارداتی در بازار و صنعت خودرو را دارند؟
درست تیرماه سال گذشته بود که سایت ثبتارش بسته شد و واردات خودرو در سال 96 با کاهش همراه شد، این درحالی بود که حداقل شش ماه بعد این سایت باز و تعدادی از وارد کنندگان هر چند با مشکلات متعددی همچون کمبود ارز و افزایش تعرفه‌های گمرکی، باز هم موفق به ثبت سفارش شدند. اما امسال درست همزمان با یک سالگی بسته شدن ثبتارش، به طور کلی واردات خودرو ممنوع اعلام شد و آب پاکی روی دست وارد کنندگان ریخته شد.
وارداتی که طی سال های اخیر و به واسطه موفقیت های برجام توانست صنعت خودرو ایران را وارد جاده پیشرفت کند و علاوه بر واردات صرف، مونتاژ و مشارکت در ساخت خودرو روند رو به رشدی گرفته بود. اما انگار عمر حضور ایران در صنعت خودروسازی بین المللی کم بود و باید از این پس سبد محصولات خودرویی کشور با محصولات تولید داخل پر شود.
چرا که دست اندازهای کاهش واردات خودرو از سال گذشته بر سر راه این صنعت قرار گرفت و وارد کنندگان رسمی و غیر رسمی را با مشکلاتی همراه کرد. برخی از آن ها از گردانه تجارت خارج شدند و برخی دیگر با مشکلات مالی و بدهی به مشتریان دست و پنجه نرم میکنند.
نکته جالب توجه در بسته شدن ثبتارش سال 96 و ممنوعیت واردات خودرو در سال جاری این است که سال گذشته دلیل بسته شدن ثبتارش آمار بالای واردات در سه ماهه اول سال عنوان شد، اما امسال کمبود ارز و اولویت دار نبودن واردات خودرو به دلیل شرایط بحرانی اقتصاد کشور، دلیل بسته شدن درهای واردات خودرو به کشور محسوب می‌شود.
اما در همان زمانی که ثبتارش به دلیل حجم بالای واردات خودرو بسته بود، بیش از شش هزار دستگاه خودرو خارج از نوبت ثبت سفارش و وارد کشور شده اند که امید است در سال جاری نیز این اتفاق رخ ندهد.
حال با نگاهی به آمار واردات خودرو در چهارماهه امسال، کاهش 61 درصدی واردات خودرو و افزایش بیش از 60 درصدی واردات قطعات خودرو کمی تضاد در اذهان ایجاد می کند. چرا که با توجه به نام سال مبنی بر حمایت از کالای داخلی و وعده های حمایت از تولید داخلی و صنعتگران، همچنین صحبت های مدیران عامل دو خودروساز داخلی، به نظر می‌رسد برنامه ریزی برای افزایش تولید داخلی روی ریل منظمی پیش می‌رود. چرا که پیش تر نیز اعلام شد قطعات مورد نیاز تولیدات داخلی برخی شرکت‌ها تا پایان امسال تامین شده است.
آمارها نشان می‌دهند، تعداد خودروهای وارد شده چهارماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش 16 هزار عددی و همچین کاهش ارزش 500 میلیون دلاری برای صنعت خودرو را رقم زده است که به گفته گمرک، واردات خودرو نسبت به سال گذشته با کاهش 61 درصدی همراه شده است.
حال با فرض اینکه تا پایان امسال نیز ممنوعیت واردات خودرو برداشته نشود و همچنین فشارهای بین المللی مانع همکاری با چند شریک تجاری باقی مانده افزایش یابد، آیا دومین صنعت ایران باید با 10 هزار و 137 دستگاه خودرو سال97 را به پایان برساند و مابقی فشار و نیاز بازار خودرو روی دوش خودروهای داخلی باشد؟ آیا اصلا خودروهای داخلی توان رقابت با وارداتی‌ها را دارند و آیا مشتریان خودروهای وارداتی با خرید خودرویی با چند مدل پایین تر و ارازان قیمت‌تر راضی می‌شوند؟
فربد زاوه- کارشناس صنعت خودرو- در همین زمینه می‌گوید: « طی سه سال اخیر، کل حجم واردات دائما محدود شده است و این امر به معنی تلاش برای حفظ تقاضای محصولات مونتاژ به ویژه خودروهای چینی و فرانسوی بوده است».
او می‌افزاید: « از طرفی قطع و وصل واردات خودرو از سوی دولت دلیل انبساط قیمت بالای بازار شده و در نهایت علاوه بر اینکه به رونق تولیدات داخلی منتهی نشده، بلکه باعث شده تا تولیدات داخلی نیز با افزایش قیمت ناشی از ورود تقاضا مواجه شوند».
این کارشناس ادامه می‌دهد: « این دستکاری در نهایت کل بازار خودرو را دستخوش تورم کرده است».
او تاکید می‌کند: « با تصمیم آمریکا مبنی بر تحریم قطعات منفصله و عدم ورود آن‌ها به ایران، کاهش تولید و عرضه تولیدات داخلی نمود می‌یابد و در نهایت بازار تولیدات داخلی نیز با کاهش تدریجی عرضه و افزایش قیمت همراه می شود».
بر اساس آنچه رییس جمهوری امریکا اعلام کرده است، به زودی تحریم‌های سرسختانه علیه ایران که از جمله اولین آن‌ها تحریم برای صنعت خودروسازی ایران است آغاز می شود و از ابتدای شهریور ماه نیز واردات قطعات منفصله نیز در این لیست جای می‌گیرد. از این رو به طور طبیعی تا زمانی که قطعه سازان داخلی توان تولید تمامی قطعات خودرویی را در داخل کشور داشته باشند، به طور طبیعی کاهش تولید خودرو مشاهده خواهد شد.