تایر چینی در طی چند سال گذشته به قصه ای پر حاشیه در بازار لاستیک و تایر کشور بدل شده است. در شرایطی که کارخانجات تایر ایرانی توان تامین بازار را ندارند و واردات تایرهای برند اروپایی و ژاپنی و آمریکایی نیز بسیار گران تمام می شود. این شرکت های چینی هستند که تنها گزینه برای جبران کمبود تایر در بازار به نظر می رسند اما در طی هفته های اخیر ماجرای واردات تایرهای چینی نیز بسیار پر حاشیه بوده است.
اخیرا، کونلون بانک چین که به عنوان مرجعی برای تجارت ایرانیان و چینی ها شناخته می شد، اعلام کرد از تبادلات ارزی میان طرفین ایرانی و چینی خارج می شود.
این بانک برای ساماندهی روابط بانکی ایران با چین در دوره تشدید تحریم ها علیه ایران و با هدف دور زدن تحریم ها در زمان احمدی نژاد ایجاد شد. سرمایه اولیه این بانک از ارز فروش نفت ایران به چین که در چین بلوکه شده تأمین شده‌است. این بانک در مکاتبه با شرکت های چینی اعلام کرده بود که شرکت های چینی تنها دو هفته وقت دارند تا مبادلات خود را با تجار ایرانی پایان دهند. با این وجود، بسیاری از شرکت های تولید کننده تایر چینی، پیش از آغاز رسمی تحریم های امریکا در سیزده آبان، مبادلات خود را با طرف های ایرانی مسدود کرده اند.
در حال حاضر تولیدات داخلی در زمینه تایر، عموما مربوط به لاستیک خودروهای شخصی است و لاستیک ناوگان حمل و نقل جاده ای که خودروهای مسافربری و باربری آن را تشکیل می دهند، فقط به میزان ۳۰ تا ۳۵ درصد نیاز بازار تولید می شود.
بانک های چینی به دلیل ترس از دور جدید تحریم های ایالات متحده که قرار است از چند هفته آینده آغاز شود، مبادلات خود با ایران را قطع کرده اند. با این وجود شرکت های لاستیک سازی چینی در این امر پیشگام بوده و نسبت به برگشت مبلغ سفارشات خرید خود از تجار ایرانی اقدام کرده اند. بازگشت مبلغ مربوط به سفارشات پیشین و قبول نکردن سفارشات جدید، موجب روانه شدن سیل عظیمی از انتقادات تجار ایرانی به این شرکت ها شده است. با توجه به آن که تایرهای وارداتی سهم قابل توجهی در بازار تایر کشور دارند، به نظر می رسد وضعیت بازار تایر با رسیدن دور جدید تحریم ها وخیم تر خواهد شد.
با این وجود، سر باز زدن چینی ها از فروش تایر به ایران، تنها هدفی سودجویانه است. از آن جایی که شرکت های اروپایی و ژاپنی به طور رسمی در دور قبلی تحریم ها از ایران خارج شدند، بازار تایر ایران نیز آماده است تا به طور انحصاری در اختیار شرکتهای چینی قرار گیرد و تجار ایرانی نیز مجبور خواهند بود تا از طریق واسطه ها و شرکت های صوری اقدام به خرید محصولات مورد نیاز کنند. امری که علاوه بر بالا بردن هزینه های واردات کالا به کشور، موجب رونق کشورهای دلال و سود بیشتر فروشندگان چینی خواهد شد.
تایرهای چینی روکش شده در راه ایران
از سوی دیگر به نظر می رسد که با این شرایط موجی از تایر دست دوم چینی در راه بازار ایران است. همه چیز از روزی آغاز شد که روند طبیعی واردات تایر از هر دو نوع باری-اتوبوسی و سواری دچار اختلال شد و تجار رسمی و شرکت هایی که نمایندگی رسمی تایرسازان بزرگ دنیا ازجمله شرکت های تولید کننده صاحب نام چینی را داشتند، موفق به واردات تایر به کشور نشدند و درنهایت بازار با کمبود شدید تایرهای باری اتوبوسی رو به رو شد.
حالا در شرایطی که دولتی ها پس از یک وقفه چند ماهه در واردات، از نیاز کشور به واردات آگاه شده اند، یک باره حجم وسیعی ارز دولتی را در اختیار افراد و شرکت هایی هم قرار داده اند که شاید آن طور که باید شناخت و تجربه ای در زمینه خرید و واردات تایر ندارند.
ورود شرکت ها و افراد غیر متخصص به حوزه واردات تایرهای سنگین از یک سو و قطع همکاری کونلون بانک چین با ایران دست به دست هم داده اند تا میلیون ها دلار ارز دولتی با خطر سوء استفاده برخی شرکت های واسطه چینی در زمینه تهیه و تامین تایرهای سنگین مواجه شود. شرکت هایی که هم زمان با عدم همکاری تایرسازان چینی از فرصت استفاده می کنند و تایر دست دوم و روکش شده چینی را به جای نمونه های نو به افرادی که در شرایط کنونی بازار به فکر واردات افتاده اند، بفروشند.
روکش مجدد تایرهای رادیال باری-اتوبوسی امری طبیعی در سراسر دنیاست و لاستیک های باری-اتوبوسی پس از پیمایش مشخص و از بین رفتن آج آن توسط شرکت های معتبر روکش می شوند. این تایرها البته با قیمتی به مراتب پایین تر در بازار به فروش می رسند و مصرف کننده نهایی نیز از روکش بودن آن مطلع است. اما در شرایط فعلی بازار تایرهای سنگین در کشور و تخصیص میلیون ها دلار ارز به واردات تایر، برخی شرکت های چینی سودجو محصولات روکش شده را به جای نمونه های نو به خریداران ایرانی می فروشند.
تایر دست دوم
این دسته از تایرها به قیمت هرحلقه 80 دلار در بازار چین به فروش می رسند که در مقایسه با ارزان ترین و بی کیفیت ترین تایرهای نو چینی 40 دلار ارزان تر برآورد می شود. البته روکش تایرهای سنگین و استفاده مجدد از آنها موضوعی است که در بازار ایران مغفول مانده و عدم فرهنگ سازی صحیح در این زمینه، ایران را در زمره کشورهایی قرار داده است که کمترین میزان بهره مندی از تایرهای روکش مجدد را دارد.
این تایرها که از نظر ظاهری برای افراد کم تجربه قابل تشخیص نیستند، به زودی وارد بازار خواهند شد و به عنوان چالشی جدید برای وزارت صمت، سازمان راهداری و مصرف کنندگان نهایی مطرح می شوند.