ژیان بی تردید بخشی جدانشدنی از تاریخ خودرو در جهان است. به بهانه جشنواره ژیان‌ها در سوئیس گزارشی نوشته ایم از تاریخچه این خودرو در ایران و البته جهان تا مروری کنیم روی نمونه‌های هیجان انگیز از این سیتروئن ۷۵ ساله.
سیتروئن دایان یا همان ژیان یک خودرو سوپرمینی اقتصادی است که توسط خودروساز فرانسوی سیتروئن از سال ۱۹۶۷ تا ۱۹۸۳ تولید شد. طراحی بر اساس سیتروئن ۲ CV بود. دایان نیز از سال ۱۹۶۸ تا ۱۹۸۰ در ایران ساخته شد، تا جایی که به آن ژیان می‌گفتند، کلمه‌ای فارسی به معنای «درنده» یا «وحشیانه».
در سال ۱۹۶۶ سیتروئن با ۲ CV وارد ایران شد و سپس با یک نسخه داخلی به نام ژِیان جایگزین شد؛ این خودرو‌ها در اصل در ایران در یک سرمایه گذاری مشترک بین سیتروئن و ایران ناسیونال تا انقلاب ۱۹۷۹ تولید می‌شد، زمانی که ایران ناسیونال ملی شد، تولید این خودرو در ایران از سال ۱۳۴۷ در شرکت سهامی سیتروئن ایران سایپا آغاز شد.
ژیان برای سال‌ها در یک مدل و به صورت سواری هاچ بک تولید می‌شد، اما پس از سال ۱۳۵۳ بر تنوع مدل ژیان‌های تولیدی افزوده شده و مدل وانت این خودرو با نام "ژیان مهاری" و "ژیان پیکاپ وانت اتاق دار تولید شد.
ژیان خودروی کوچکی بود که با ترد‌های درونشهری مناسب بود و برای نیاز به یک خانواده کم جمعیت با کمترین قیمت و هزینه نگهداری طراحی شده بود. محبوبیت زیاد این خودرو به دلیل قیمت ارزان و مصرف بسیار کم بنزین آن بود.
البته یکی از ویژگی‌های مثبت ژیان، سیستم تعلیق منحصر به فرد این خودرو در مقایسه با تکنولوژی روز آن زمان بود. سیستم تعلیق این خودرو به صورت دو استوانه است که در زیر خودرو قرار دارد. در واقع این دو استوانه حکم نوعی کمک فنر را داشت که در طول خودرو قرار گرفته و هر کدام از استوانه‌ها به یکی از چرخ‌ها متصل می‌شود.
بخاطر استفاده از همین سیستم تعلیق، ژیان در موانع و دست انداز‌ها تا حد زیادی نرم و راحت بود و از تکانه‌های شدید خودرو در جاده‌های ناهموار خبری نبود. ویژگی منحصر به فردی که البته در پیکان تولیدی آن زمان وجود نداشت.
با وجود مزایای ژیان تولید این خودرو از سال ۱۳۶۰ متوقف شد به گونه‌ای که شرکت سایپا رنو ۵ را جایگزین این خودرو کرد. پس از آن نیز پراید جایگزین رنو ۵ شد.
همه ساله در گوشه گوشه دنیا جشنواره‌هایی برای نمایش این خودروهای عتیقه برگزار می‌شود و این بار در سوئیس دارندگان عجیب‌ترین ژیان‌های دنیا دور هم جمع شدند. از ژیان ۶ چرخ تا مدلهای خاص استیشن. یک فستیوال پر از زیبایی. البته همه ساله در کشورمان هم این نمونه‌های عتیقه در جشنواره خودروهای کلاسیک شرکت می‌کنند و نمونه‌های تمیز این ماشین در ایران هم قیمت‌های میلیاردی پیدا کرده است! و ارزش تزیینی دارد!
گفتنی است که در بازار خودرو ایران این خودرو کماکان با قیمت‌های نجومی خرید و فروش می‌شود.