بازار خودرو ایران سال هاست با بی‌ثباتی و نوسانات گاه‌ وبی‌گاه ناشی از تصمیمات اشتباه مواجه است اما این وضعیت از ابتدای امسال و به دنبال تحولات اخیر و جنگ ایران و رژیم صهیونیستی، با بحران عمیق تر سیاسی و اقتصادی روبرو شده؛ شرایطی که به همراه بدهی‌های کلان خودروسازان، بحران نقدینگی زنجیره تامین، کمبود ارز و کاهش شدید قدرت خرید مردم، جریان عرضه خودرو را فلج و بازار را به وضعیت قرمز رسانده است.

به گزارش ایران جیب از پرشین خودرو، بازار خودرو کشور در سال جاری به خصوص از ابتدای تابستان وضعیت رکود و انجماد معاملاتی را تجربه می‌کند، جریانی که نشان می دهد که شرایط اخیر کشور و جنگ ۱۲ روزه تاثیر مستقیمی بر تصمیم‌گیری‌های اقتصادی مردم گذاشته که سبب سردی بی‌سابقه‌ای در بازار خودرو شده است.

موتور بازار خودرو در دومین ماه تابستان گرم می شود؟

این وضعیت در بازار خودرو ایران با ترکیبی از مشکلات ساختاری، بحران‌های مالی و سیاست‌های ناکارآمد، بازار فعلی را به نقطه‌ای از بحران رسیده که نه مصرف‌کنندگان توان و انگیزه خرید خودرو دارند و نه خودروسازان توانایی و امکان ادامه تولید و هر روز صنعت خودرو را به لبه پرتگاه نزدیک تر می کند.

در نگاه نخست، این سکون در معاملات و نبود خریدار از توقف کامل فعالیت بازار خبر می‌دهد؛ رکودی که صرفا ناشی از التهاب روانی متاثر از تهدیدات جنگ نیست؛ بلکه ریشه در مجموعه‌ای از ناهماهنگی‌ها و اتخاذ سیاست‌های نادرست و ناکارآمد دارد که طی ماه‌های گذشته منجر به‌توقف کامل فعالیت‌ها در بازار شده است .

وضعیتی که تا به امروز نه فروکش نسبی تنش‌ها  و کاهش محدود بهای ارز تغییری در معاملات بازار خودرو داده و نه نه ابلاغ آئین‌نامه واردات خودرو برای سال ۱۴۰۴ و اعلام رسمی افزایش قیمت محصولات خودروسازان توانسته بازار را از لاک بی‌اعتمادی بیرون بکشند.  

به بیان دقیق تر وضعیت کنونی بازار خودرو ایران، نتیجه سال‌ها سیاست‌گذاری ناکارآمد، انحصار در صنعت خودرو و عدم توجه به نیازهای واقعی مصرف‌کنندگان است. تداوم شرایطی که می‌تواند به توقف کامل برخی خطوط تولید، ورشکستگی قطعه‌سازان و افزایش بیکاری در این صنعت منجر شود.

شرایطی که با تداوم ناکامی در تنظیم بازار از طریق واردات و کاهش قدرت خرید مردم، می رود  صنعت و بازار خودرو را با چالش‌هایی بی‌سابقه مواجه کند که به بهبود کوتاه‌مدت این شرایط امید چندانی نیست .

علت رکود عمیق تقاضا در بازار خودرو

گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد بدهی خودروسازان بزرگ داخلی به زنجیره تامین و زیان انباشته‌ای هنگفت آنها به هزاران میلیارد تومان رسیده است و این وضعیت می تواند تولید و عرضه خودروسازان را به شدت دچار چالش کند. از سویی شکست سیاست واردات به رقم وعده‌های مکرر برای تنظیم بازار خودرو از طریق واردات، موجب شده که این خودروها با قیمت‌هایی نجومی و اغلب بیش از دو تا سه برابر قیمت جهانی در بازار داخل عرضه شوند در کنار این مسائل کمبود ارز و تشدید تحریم‌ها مشکلات را دوچندان کرده و مانع از تأمین قطعات برای خودروهای مونتاژی و همچنین واردات خودروهای کامل شده است. این ناکامی، نه‌تنها بازار را تنظیم نکرده، بلکه به افزایش نارضایتی مصرف‌کنندگان دامن زده است.

در میان این مشکلات، قدرت خرید مردم نیز به دلیل تورم بالا، کاهش ارزش پول ملی، و مشکلات اقتصادی به شدت افت کرده به طوری که خودروهای داخلی که زمانی گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای اقشار متوسط بودند، هم اکنون در بازار آزاد قیمتی بیش از یک میلیارد تومان دارند و این افزایش قیمت، تقاضا را به شدت کاهش داده و بازار خودرو را به رکودی عمیق فرو برده است.

در واقع امروز کاهش قدرت خرید مردم نه‌تنها بازار خودروهای نو، بلکه بازار خودروهای دست‌دوم و حتی خدمات پس از فروش را نیز تحت تأثیر قرار داده است؛ رکودب که به زنجیره تأمین و صنایع وابسته آسیب رسانده و به تدریج اثرات منفی گسترده‌ای بر اقتصاد کشور خواهد گذاشت.

فرصت را از دست ندهید!

با این حال فعالان و کارشناسان بازار معتقدند که به رغم مشکلات موجود و رکود و کاهش شدید تقاضا، وضعیت کنونی بازار خودرو می‌تواند بستری برای دسترسی بخش وسیع‌تری از جامعه به‌خودرو باشد. در واقع این وقفه، به‌نوعی فرصت تجدید ساختار بازار را فراهم می‌آورد؛ زیرا زمانی که قیمت‌ها براساس ارزش واقعی خودرو و نه بر مبنای هیجان بازار تنظیم شود و  حباب قیمتی ناشی از فعالیت دلالان فروکش کند، خریداران بالقوه می‌توانند بدون فشار روانی و هیجانی انتخاب دقیق تری داشته باشند.

اما نکته مهم تر و پایانی برای دستیابی به یک بازار متعادل و پررونق انجام اصلاحات ساختاری و جلوگیری از سیاست های ناکارآمد از جمله حذف قیمت‌گذاری دستوری، آزادسازی واردات با تعرفه‌های منطقی و حمایت و همراهی با بخش خصوصی واقعی است.