تجهیزات معمولی و پیش افتاده‌ای چون سیم ها، فیوزها و اتصالات در تمامی وسایل الکتریکی علی الخصوص خودروها یافت می‌شوند و اگرچه کیفیت و کارایی این ابزارها طی سالیان گذشته به مقدار زیادی بهبود یافته است، اما اتفاقات مشابهی می‌تواند در این وسایل رخ دهد. با افزایش کیفیت، پیچیدگی سیستم سیم‌کشی خودروها نیز به طرز باورنکردنی افزایش پیدا کرده است. در این مقاله با ما باشید تا شما را با این وسایل ساده اما حیاتی آشنا کنیم.
سیم ها
علاوه بر توزیع نیروی الکتریکی تولید شده در باتری بین قسمت های مختلف خودرو، سیم ها وظیفه انتقال اطلاعات و جابجایی سیگنال های آنالوگ و دیجیتال را نیز بر عهده دارند. این امر بدان معناست که انواع مختلفی از سیم ها در خودروی شما وجود دارند؛ برخی از آنها فقط سیگنال های حاصل از سوئیچ ها و سنسورها را جابجا می‌کنند و برخی دیگر، جریان الکتریسیته زیادی را به سوی موتورهای الکتریکی بزرگ حمل می‌کنند. عبور جریان بالا از سیم می‌تواند سبب گرم شدن بیش از حد و ذوب شدن آن بشود؛ گفتنی است، مقدار جریانی که از هر سیم می‌تواند عبور کند به طول، جنس، سایز و نحوه پیچیده شدن آن بستگی دارد. در ادامه به بررسی چگونگی تاثیر این عوامل بر شدت جریان مجاز سیم ها می‌پردازیم:
طول - سیم ها دارای مقدار مقاومت مشخصی در هر متر می‌باشند و این دو رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند؛ به عبارت دیگر، هرچه طول سیم بیشتر باشد، مقدار مقاومت نیز افزایش می‌یابد. با افزایش میزان مقاومت، انرژی بیشتری نیز به صورت گرما هدر می‌رود و همین گرما، شدت جریان مجاز را کاهش می‌دهد؛ چرا که سیم طوری طراحی می‌شود که گرمای تولید شده سبب ذوب شدن عایق نشود.
جنس – سیم های مورد استفاده در صنایع خودروسازی عموما از رشته های مسی مرغوب ساخته می‌شوند. هرچه کیفیت رشته ها بیشتر باشد، مقاومت کمتر شده و در نتیجه جریان بیشتری از سیم عبور میکند. شایان ذکر است، جنس مس مورد استفاده نیز، بر میزان مقاومت سیم تاثیر بسزایی دارد.
سایز – سایز سیم رابطه معکوسی با میزان مقاومت آن دارد؛ به عبارت دیگر، هرچه سایز سیم بیشتر باشد، مقاومت کمتری در برابر عبور جریان از خود نشان می‌دهد؛ برای مثال، سیم سایز 16 در مقایسه با سیم سایز 24، دارای مقاومت بیشتری است.
نحوه سیم‌پیچی – نحوه سیم‌پیچی تاثیر بسزایی بر میزان گرمای اتلاف شده دارد. برای مثال، اگر در یک سیم‌پیچ 50 رشته سیم در کنار یکدیگر وجود داشته باشد، در مقایسه با زمانی که تنها یک رشته وجود دارد، شدت جریان کمتری از آنها عبور میکند. بدین ترتیب، با پیشرفت تکنولوژی های مورد استفاده در صنایع خودروسازی و افزوده شدن وسایل جدید به خودروها، تعداد سیم ها نیز بیشتر می‌شود و همین امر، انتخاب سیم های درست را با پیچیدگی بسیاری روبرو میکند.
فیوزها
وظیفه اصلی فیوزها محافظت از سیم هایی است که به آن متصل شده‌اند. برای مثال، اگر شدت جریان زیادی به صورت ناگهانی به سمت رادیوی خودرو روانه شود، فیوز با پریدن و قطع کردن جریان از سوختن رادیو جلوگیری میکند؛ در حقیقت، فیوز با قطع کردن جریان از سیم های متصل شده به آن محافظت میکند. در بسیاری از خودروها دو پنل فیوز وجود دارد: یکی در قسمت موتور که فیوزهای مربوط به فن های رادیاتور، پمپ ترمز ضدقفل و ECU در آن قرار گرفته‌اند، و دیگری داخل داشبورد و نزدیک زانوی راننده قرار گرفته است و فیوزهای مربوط به سوئیچ ها و وسایل داخل کابین را در خود جای داده است. در قسمت قبل متوجه شدیم که میزان گرمای تولید شده در هر سیم به مقاومت و شدت جریان عبوری از آن بستگی دارد. بسیاری از فیوزهای مورد استفاده در خودروهای امروزی از اتصالات دو تیغه و یک محفظه پلاستیکی حاوی سیم رسانا تشکیل شده‌اند. در سیم‌کشی خودرو فیوزهایی نیز وجود دارند که از آنها با عنوان اتصالات ذوب شونده یاد می‌شود. سیم رسانای داخل فیوز از جنس سیم لحیم بوده و به همین دلیل، از نقطه ذوب پایین تری برخوردار است. بدین ترتیب، هنگامی که شدت جریان از حد مجاز بیشتر شود، گرمای تولید شده سبب ذوب شدن سیم رسانا و در نتیجه پریدن فیوز و قطع شدن جریان می‌شود. شایان ذکر است، پیش از شروع به کار مجدد مدار، فیوز قطع شده باید با فیوزی با همان مشخصات جایگزین شود.
چک کردن فیوزها
مطمئن ترین و قابل اعتمادترین روش جهت چک کردن فیوزها، خارج کردن فیوز از محل خود و متصل کردن یک جریان سنج به دو تیغه آن میباشد. توجه داشته باشید که اگر هنگامی که فیوز در جای خود قرار دازد این کار را انجام دهید، جریان از مسیری غیر از فیوز به جریان سنج وارد می‌شود. در بسیاری از مواقع شما می‌توانید با نگاه کردن به فیوز، متوجه پریدن و سوختن آن بشوید.
اتصالات
در خودروهای امروزی اتصالات یکی از مهمترین بخش ها به شمار می‌روند، تا آنجا که بدون وجود اتصالات تولید و تعمیر خودروها به امری غیرممکن تبدیل می‌شود. در هر قسمت قابل تعویض از خودرو که سیم پیچ ها به آن متصل شده‌اند یا از داخل آن عبور کرده‌اند، باید از این اتصالات استفاده شود تا امکان تعویض قطعه فراهم شود. گفتنی است، هر یک از این اتصالات می‌تواند بیش از 100 رشته سیم را داخل خود جای دهد. در گذشته، اتصالات نامطمئن سبب بروز مشکلات الکتریکی بیشماری می‌شدند؛ اتصالات باید علاوه بر ضد آب و ضد زنگ بودن، اتصال الکتریکی خوبی نیز ایجاد کنند. اتصالی که در این تصویر مشاهده می‌کنید، یک اتصال 8 ترمینال است که 8 سیم را به یکدیگر متصل میکند. برای برقراری چنین اتصالی، 23 قسمت مختلف باید وارد عمل شوند که از جمله مهمترین قسمت ها می‌توان به پوسته سوکت، پین ها، نگهدارنده پین، و واشرهای آب بندی اشاره کرد.
پوسته سوکت: پوسته سوکت بخشی ظریف و پیچیده است و گیره تعبیه شده در قسمت بیرونی آن، دو نیمه اتصال را به یکدیگر متصل میکند. در این قطعه سوراخ هایی برای قرار گرفتن پین ها، خارهای مخصوص قفل کردن پین ها و شیارهایی برای نگهداری واشرهای آب بندی در هنگام ساخت طراحی می‌شود.
پین ها: این قطعات به گونه ای طراحی می‌شوند که با کمی فشار به یکدیگر متصل شده و جریان الکتریسیته را از یک سوی اتصال به سوی دیگر آن هدایت کنند. یک سر پین ها به قسمت لخت سیم و سر دیگر آن به قسمت عایق متصل است و همین امر بیرون کشیدن سیم از داخل پین را دشوار می‌سازد.
نگهدارنده پین: این قطعه پلاستیکی که از قسمت جلو داخل اتصال فرو می‌رود، مقابل خارهای پلاستیکی قرار میگیرد و از بیرون آمدن پین ها جلوگیری می‌کنند.
واشرهای آب بندی: واشرهای آب بندی، همان طور که از نامشان پیداست، از ورود آب به داخل اتصال جلوگیری می‌کنند.