چهاردهمین نمایشگاه بین‌المللی خودرو مشهد امروز در حالی به پایان می‌رسد که با توجه به حضور کم فروغ خودروسازان داخلی، به نظر می‌رسد چینی‌ها برنده اصلی آن هستند و این ماجرا زنگ خطری برای دومین صنعت بزرگ کشور به‌حساب می‌آید.
بدون شک، حضور انواع خودرو از کشورهای مختلف در ایران، از جنبه ایجاد رقابت نکته مثبتی محسوب میشود و از این حیث نمی‌توان چینی شدن نمایشگاه‌های خودرو کشور را زیر سوال برد، اما پرسش اینجاست که «چرا خودروسازان ایرانی نتوانسته‌اند پس از این همه سال فعالیت، حتی به‌اندازه همتایان کم‌سابقه چینی خود، تنوع محصول داشته باشند؟» یکی از صحنه‌های عجیب نمایشگاه مشهد برای خبرنگاران، استقبال نسبتا هیجانی بازدیدکنندگان از خودرویی داخلی و نسبتا قدیمی بود که فقط رنگ آن کمی چشم را می‌نواخت و هیچ تغییر فنی و ظاهری دیگری در آن دیده نمی‌شد. از این اتفاق، چه نتیجه‌ای جز ضعف خودروسازان ایرانی در عرضه محصولات جدید (محصولاتی که در بعد فنی و ظاهری و داشتن امکانات رفاهی و ایمنی، توانایی رقابت با چینی‌ها به عنوان یکی از ضعیف‌ترین رقبای جهانی خود را داشته باشند) می‌توان گرفت؟ تجربه نشان داده هرگاه خودرویی جدید وارد بازار ایران شده، بخش قابل توجهی از مشتریان فارغ از ملیتی که داشته (چینی یا غیر چینی) آن را به خودروهای داخلی ترجیح داده‌اند و به نظر می‌رسد، زیبایی ظاهری و امکانات بیشتر و حتی گاهی کیفیت بهتر، دلیل استقبال از میهمانان خارجی بوده و هست. ظاهرا چینی‌ها نیز دقیقا به نقاط ضعف بزرگ خودروسازان ایرانی یعنی «کمبود تنوع»، «امکانات نسبتا پایین»، «ظاهر نه چندان جذاب» و «تکنولوژی قدیمی» پی برده‌اند و با تبدیل کردن آنها به نقطه قوت، حالا به سلطان نمایشگاه‌های خودرو ایران تبدیل شده‌اند. هرچند باید بابت مسائلی مانند تحریم و مشکلات نقدینگی و فضای نه چندان مساعد کسب‌و‌کار، به خودروسازان ایرانی تا حدی حق داد که از رقبای خود عقب بمانند، اما قطعا وجود تمامی این مشکلات نیز نمی‌تواند همه کم‌کاری‌ها و عقب ماندگی‌ها را توجیه کند. بسیاری از خودروسازان دنیا (حتی همین چینی‌ها) در فواصل زمانی کم اقدام به عرضه محصولات جدید به بازار میکنند و اهداف برنامه‌ریزی شده شان برای ارائه این محصولات نیز معمولا در بازه زمانی تعیین شده، محقق میشود، حال آنکه در ایران چنین نیست و خودروها سر وقت، به بازار عرضه نمی‌شوند. در همین نمایشگاه مشهد، بودند خودروهایی که چند سالی از رونمایی آنها می‌گذرد، اما هنوز چشم بازار به جمال شان روشن نشده و این در حالی است که چینی‌ها با چندین محصول جدید میهمان مشهدی‌ها شده بودند و طبعا جاذبه بیشتری برای بازدیدکنندگان داشتند. بیشتر محصولاتی که در غرفه خودروسازان چینی به نمایش درآمده بودند، جدید به‌شمار می‌رفتند و از همین رو برای بازدیدکنندگان، جذابیت داشتند، حال آنکه غرفه خودروسازان ایرانی تنوع بسیار محدود داشت و خودروهایی که پیش‌تر نیز رونمایی شده بودند، در این غرفه‌ها به چشم می‌آمدند. در مجموع البته آنچه پای بازدیدکنندگان را به غرفه چینی‌ها می‌کشاند، ظاهر جذاب خودروها (چه به لحاظ طراحی و چه به لحاظ رنگ) و همچنین امکانات و آپشن‌های جذاب بود، حال آنکه این «نقطه قوت»، در غرفه خودروسازان ایرانی «نقطه ضعف» به‌شمار می‌رفت.
با توجه روندی که واردات و تولید خودروهای چینی در ایران به خود گرفته و ازآنجاکه خودروسازان ایرانی نیز تنوع چندانی در محصولات شان به چشم نمی‌آید، باید گفت نمایشگاه‌های خودرو ایران به محل عرض اندام چینی‌ها تبدیل شده و احتمالا در نمایشگاه‌های آتی نیز (در صورت تداوم شرایط فعلی؛ یعنی حضور پر رنگ چینی‌ها در بازار ایران و محدودیت تنوع خودروهای داخلی) این ماجرا تکرار خواهد شد.
سرمایه‌گذاری چانگان در ایران
اما یکی از خودروسازان چینی که حضور پررنگی در نمایشگاه مشهد داشت، چانگان بود؛ شرکتی که قرار است در کنار دومین خودروساز بزرگ ایران (سایپا)، سهمی از بازار خودرو کشور را به خود اختصاص دهد. آن طور که مدیر کل فروش بین‌المللی چانگان عنوان می‌کند، احتمال دارد این شرکت چینی بیش از یک میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند و در حال حاضر مذاکره با سایپا در این مورد ادامه دارد.
چائو کن یو که در حاشیه نمایشگاه بین‌المللی خودروی مشهد و در جمع خبرنگاران صحبت می‌کرد، در مورد برنامه این شرکت برای سرمایه‌گذاری در ایران، گفت که چانگان در روسیه یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده و چون ایران یکی از کشورهای مهم برای چانگانی‌ها است، شاید میزان سرمایه‌گذاری این شرکت در ایران، بیش از روسیه نیز باشد. وی البته در پاسخ به این پرسش که آیا چانگان تصمیم دارد بخشی از سهام سایپا را بخرد، عنوان کرد که فعلا قرار به انجام این کار نیست و در مقطع فعلی، شراکت با سایپا در زمینه سرمایه‌گذاری خواهد بود. چائو کن یو با بیان اینکه طبق برنامه 300 مرکز خدمات‌رسانی و جذب مشتری در ایران راه‌اندازی خواهد شد، تاکید کرد که چانگان می‌خواهد در سال 2020 برنامه تولید 100 هزار دستگاه خودرو در ایران را محقق کند.
مدیر کل فروش بین‌المللی خودروسازی چانگان با بیان اینکه بازار چین بزرگترین بازار خودروی دنیاست و یکی از هدف‌های اصلی ما در دست گرفتن این بازار است، این را هم گفت چانگان می‌خواهد بعد از گرفتن بازار داخل به‌دنبال صادرات برود. این گفته وی در شرایطی است که در حال حاضر 98 درصد محصولات چانگان در چین عرضه میشود و تنها دو درصد به صادرات اختصاص دارد. به جز ایران، برخی کشورهای آمریکای جنوبی و روسیه، تنها بازارهای صادراتی چانگان به‌شمار می‌روند که این موضوع نشان می‌دهد چانگانی‌ها راه بسیار درازی تا رسیدن به جایگاهی مناسب و معتبر در صنعت خودرو دنیا دارند. اما آن طور که چائو کن یو تاکید کرد، چانگان شش مدل از خودروهای خود از جمله EADO، CS35، CS75 و ریتون را در ایران عرضه خواهد کرد و در این بین، EADO و CS35 در پاییز امسال روانه بازار خواهند شد. مدیر کل فروش بین‌المللی چانگان این را هم گفت که برنامه فعلی این شرکت در ایران، عرضه سالانه یک تا دو مدل خودرو به بازار است و بومی کردن (ساخت داخل) تدریجی محصولات این شرکت نیز از سال 2015 آغاز خواهد شد. سایپایی‌ها در حالی به سراغ چانگان رفته‌اند و این شرکت نه چندان معتبر آسیایی را به عنوان شریک خود انتخاب کرده‌اند که به اعتقاد کارشناسان، چاره‌ای جز این پیش روی دومین خودروساز بزرگ کشور نبوده و تا تحریم‌ها کنار نروند، نمی‌توان به شراکت با خودروسازان بزرگ دنیا پرداخت. در این مورد، جابری، مدیر پروژه‌های خارجی سایپا تاکید کرد که این شرکت در راستای تنوع‌بخشی به محصولات و پاسخگویی به نیاز مشتریان؛ برنامه تولید محصولات چانگان را در دستور کار خود قرار داد.
وی با بیان اینکه چانگان خودروساز چهارم چین از نظر میزان درآمد است، این را هم گفت که در تست‌های صورت گرفته از سوی سایپا کیفیت محصولات آنها تایید شده است. مدیر پروژه‌های خارجی سایپا در ادامه از مذاکرات با چانگان برای سرمایه‌گذاری این شرکت در ایران نیز خبر داد و گفت که این شرکت حتی حاضر است در ایران کارخانه تولید خودرو نیز خریداری کند. به گفته جابری تعدادی از محصولات چانگان به‌صورت CBU عرضه شده و پس از آن داخلی‌سازی قطعات آغاز خواهد شد.