باتری خودروها عضو ساکت و قوی تیم خودرویی است. باتری کار خود را صرف‌نظر از گرما و سرمای هوا انجام می‌دهد. اگرچه باتری‌ها باعث می‌شوند خودرو در اولین حرکت استارت بخورد اما خب همانند هر قطعه دیگری طول عمر به خصوصی دارند و در صورت خرابی باید تعویض شوند.
بسته به منطقه محل زندگی، سبک رانندگی، شرایط سیستم شارژ و چندین فاکتور دیگر، باتری خودرو می‌تواند به‌طور متوسط تا چهار سال کار کند. نکته قابل‌توجه اینکه باتری خودرو معمولاً نشانه‌ای از خرابی بروز نمی‌دهد و شما به‌طور ناگهانی متوجه از کار افتادن آن و کل خودرو می‌شوید.
اگرچه باتری سرب-اسید در طول ۱۰۰ سال گذشته خیلی تغییر نکرده است اما تست و بررسی آن آسان‌تر شده است. آزمایش کننده‌های باتری در حال حاضر نمی‌توانند واکنش‌های شیمیایی موجود در باتری را نشان دهند اما نوعی تصویر فوری از باتری را بدون محتوای شیمیایی قبل و بعد از آزمایش ارائه می‌کنند که این تصویر به شما کمک می‌کند تا وضعیت باتری خودرو آگاه شوید.
خب پس قانون ساده باتری را می‌دانیم: شما حدود ۴ سال می‌توانید از باتری استفاده کنید و پس از آن می‌بایست به فکر تعویض آن بیفتید. در طول این ۴ سال می‌توانید نشانه‌های خرابی را تشخیص دهید و خود را برای تعویض باتری آماده نمایید.
اما به خاطر ماهیت ترکیبات شیمیایی داخل باتری، شاید سریعتر از آنچه انتظار داشته باشید باتری از کار بیفتد و شاید هم چند سالی بیشتر برای شما کار کند.
در نظر داشته باشید که باتری خودروهای هیبریدی و الکتریکی کمی متفاوت از نمونه‌های ساده بکار رفته در خودروهای درون‌سوز است و این مقاله نیز روی باتری خودروهای بنزینی ساده تمرکز دارد.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
طول عمر نرمال باتری خودرو
وقتی بحث نگهداری از خودرو پیش آید واژه “نرمال” توسط برخی فاکتورها که در روی کاغذ وجود دارند اما به ندرت دیده می‌شوند تخمین زده می‌شود. برای مثال باتری طول عمر متوسط و نرمال ۴ سال را در شرایط عادی دارد. نرمال در این مورد به معنی وجود سیکل شارژ کامل باتری است. همچنین باتری نباید در دماهای بسیار بالا یا پایین قرار گیرد و با یک سیستم شارژ مطمئن و پایدار کار کند. همچنین نباید فشار زیادی به باتری وارد شود.
اما نرمال همیشه نرمال نیست! در دنیای واقعی دمای بالا و پایین وجود دارد، خودرو در جاده‌های ناهموار رانده می‌شود، سفرهای کوتاه وجود دارد و استفاده از گجت ها و سیستم‌های متنوع فشار زیادی را به باتری تحمیل می‌کند.
اگر نگاهی به باتری سرب-اسید خودروها داشته باشید تأثیر گذاشتن این فاکتورها روی طول عمر باتری را به خوبی درک خواهید کرد. داخل جعبه پلاستیکی باتری موادی همچون سرب و سرب دی‌اکسید قرار دارند. صفحات داخل باتری نیز با مخلوط آب و سولفوریک اسید در تماس هستند و یک الکترولیت را تشکیل می‌دهند. این محلول به الکترون‌ها اجازه می‌دهد تا بین صفحات جریان داشته باشند و این جریان الکترون‌ها در واقع همان الکتریسیته است.
فاکتورهای مختلفی می‌توانند روی این واکنش شیمیایی اثر بگذارند. لرزش‌های ناشی از تردد در مسیرهای ناهموار یا نصب ضعیف باتری در جایگاه خوب می‌تواند به این صفحات آسیب بزند. دمای بسیار بالا هم باعث تسریع واکنش‌ها می‌شود و طول عمر باتری کاهش می‌یابد. همچنین دمای بسیار پایین نیز سرعت واکنش‌ها را پایین می‌آورد و روی طول عمر باتری تأثیر منفی می‌گذارد؛ بنابراین برخی باتری‌ها دارای پوششی محافظتی هستند تا در مقابل گرما و سرمای زیاد دوام بیاورند.
سبک رانندگی نیز می‌تواند روی واکنش‌های داخل باتری تأثیر بگذارد. استارت زدن خودرو نیازمند الکتریسیته زیاد است بنابراین سیستم شارژ باید از باتری کمک بگیرد. به این ترتیب اگر شما مسیر کوتاهی را طی می‌کنید یا سفرهای زیادی می‌روید باتری هرگز به‌صورت کامل شارژ نخواهد شد. این حالت شارژ ناکافی متعدد منجر به لایه‌بندی اسیدی می‌شود.
داخل باتری محلول الکترولیت را داریم که از بخش همگن به سمت عمودی حرکت می‌کند. نیمه بالایی محلول اسید سبک است درحالی‌که در بخش پایین اسید سنگین قرار دارد. لایه اسید سبک شروع به خوردن صفحات خواهد کرد و محلول اسید سنگین نیز شروع به جبران این قضیه خواهد کرد تا نیازهای برقی خودرو با کارکرد بیش از حد طراحی شده تأمین شود. این امر منجر به کاهش طول عمر باتری می‌شود هرچند باتری در تست‌های روتین نشانه‌ای از خرابی را نشان ندهد.
نشانه‌های مشکلات باتری خودرو
باتری‌ها به حدی قابل‌اعتماد و ساده هستند که رانندگان معمولاً آن‌ها را فراموش می‌کنند و زمانی متوجه این قطعه می‌شوند که کار از کار گذشته است. اگر به باتری خودرو توجه کنید و برخی تست‌های عادی را انجام دهید ریسک ماندن در جاده را کاهش خواهید داد. باتری‌ها در مقابل کاری که انجام می‌دهند قطعات نسبتاً ارزان‌قیمتی به حساب می‌آیند.
واضح‌ترین نشانه ایجاد مشکل در باتری، از کار افتادن آن است. البته به خاطر اینکه باتری بخشی از یک سیستم بزرگ‌تر مرتبط به دیگر بخش‌های خودروست، باتری از کار افتاده شاید نشان دهنده مشکلی عمیق‌تر باشد. اگر مشکل دیگری در سیستم برقی خودرو همچون آلترناتور ضعیف وجود داشته باشد، باتری شاید الکتریسیته کمتری را نسبت به حالت عادی تولید کند.
بهترین روش برای تست باتری استفاده از تسترهای الکترونیکی است. شما یا تکنسین آموزش دیده تستر را به باتری وصل می‌کند و تصویری از شرایط باتری و نیاز یا عدم نیاز به تعویض آن را نشان می‌دهد.
تسترهای مختلفی در بازار وجود دارند. برخی به باتری متصل می‌شوند و برخی نیز در جا فندکی قرار می‌گیرند تا میزان شارژ باتری را نشان دهند. اگر تستر را به باتری وصل می‌کنید حتماً از دستکش و عینک محافظ استفاده کنید تا از آسیب احتمالی اسید باتری در امان باشید.
خود باتری هم نشانه‌هایی از خرابی را بروز می‌دهد. اولین نکته عمر باتری است. اگر باتری طول عمر بالاتر از ۳ یا ۴ سال دارد پس ایجاد مشکل در آن دور از انتظار نیست. دومین نکته هم عادات رانندگی است. به یاد داشته باشید که سفرهای کوتاه و دورهای طولانی عدم استفاده از خودرو باعث کاهش طول عمر باتری خواهد شد. سومین موضوع هم نگاه کردن به خود باتری است. وجود خوردگی و نشتی روی باتری به معنی اتمام طول عمرش خواهد بود.
اگر باتری دارای پوشش محافظتی است آن را جدا کنید تا بتوانید زیر باتری را ببینید. همچنین روی قطب های باتری را نیز ببینید. شما می‌توانید قطب های باتری را با آب تمیز کنید. فقط استفاده از دستکش و عینک را از یاد نبرید زیرا محلول الکترولیتی دارای سولفوریک اسید است و می‌تواند به پوست آسیب برساند. نهایتاً هم به بوی سولفور یا تخم‌مرغ گندیده حساس باشید که می‌تواند نشانه دیگری از خرابی باتری باشد. بوی مربوط به داغ کردن باتری هم می‌تواند یک نشانه دیگر باشد.
چگونگی تعویض باتری خودرو
تعویض باتری خودرو کار نسبتاً راحتی است و می‌تواند توسط خود فرد یا مکانیکی باتجربه انجام شود. در بازار انواع باتری‌ها با برندهای مختلف وجود دارد که شما می‌توانید با اندکی پرس‌وجو بهترین و مناسب‌ترین باتری را خریداری نمایید؛ اما نام برند اهمیت ندارد. آنچه مهم است تاریخ تولید و انقضای باتری، آمپراژ مناسب، ظرفیت رزرو و سایز گروه آن است.
-
تاریخ تولید: باتری‌ها معمولاً دارای تاریخ تولید هستند و باید در عرض ۶ ماه از تاریخ تولید به فروش برسند. پیش از خرید به دقت تاریخ تولید را بررسی کنید. در باتری خودروهای خارجی معمولاً تاریخ تولید دارای کد است. اکثر کدها با یک حرف شروع می‌شوند که نشان دهنده ماه تولید است: A برای ژانویه، B برای فوریه و… عدد روی کد هم نشان دهنده سال تولید است. برای مثال ۰ برای سال ۲۰۰۰ یا ۱ برای سال ۲۰۰۱ بکار می‌رود.
-
سایز گروه: این فاکتور نشان دهنده ابعاد بیرونی و قطب های باتری است. مطمئن شوید که سایز گروه باتری مدنظر شما با باتری قبلی همخوانی داشته باشد. خوشبختانه اکثر فروشندگان باتری خودروها این موضوع را به خوبی می‌دانند.
-
آمپراژ میل‌لنگ سرد: این فاکتور نشان دهنده ظرفیت استارت باتری خودرو در دمای منفی ۱۷ درجه است. آمپراژ بالا به معنی استارت بهتر خودرو در هوای سرد خواهد بود. اکثر باتری‌ها دارای همین معیار هستند هرچند برخی نیز با نشان CA تولید شده‌اند که نشان دهنده دمای صفر درجه سلسیوس است.
-
ظرفیت رزرو: این معیار را به سختی می‌توان پیدا کرد اما جزو مفیدترین معیارهای انتخاب باتری است. ظرفیت رزرو نشان می‌دهد که خودروی شما در صورت از کار افتادن آلترناتور چقدر می‌تواند با اتکا به باتری کار کند.
همان‌گونه که گفته شد این مطالب در خصوص خودروهای بنزینی ساده بود اما اگر خودروی هیبریدی یا پلاگین هیبریدی را می‌رانید باید بدانید باتری‌ها عنصر بسیار مهمی از قوای محرکه به حساب می‌آیند.
قانون کلی درباره تعویض باتری خودروهای هیبریدی حدود ۱۰ سال است هرچند متغیرهای زیادی وجود دارد چراکه باتری‌های مختلفی برای خودروهای مختلف تولید شده‌اند. همچنین این دست از خودروها کاملاً جدید هستند و بنابراین داده‌های کافی برای نمایش توانایی باتری‌های آن‌ها وجود ندارد.