باتری اتومبیل از جمله اجزا مقاوم و بی سر و صدای خودرو به حساب میآید. این قطعه کار خود را بدون درنظر گرفتن شرایط، چه در هوای سرد و چه در هوای گرم انجام میدهد. عمر باتریها با توجه به محل زندگی و نوع رانندگی متغیر است؛ اما در حالت کلی و در شرایط نرمال، به طور میانگین عمر مفید یک باتری چهار سال میباشد. علیرغم اینکه 100 سال است که از باتریهای سرب-اسید استفاده میشود و تغییرات کلی در آنها دیده نمیشود، با این حال یکی از قطعات مهم خودرو به شمار میرود که نیاز به بررسی و نگهداری زیادی دارد. بدلیل ترکیبات شیمیایی که در باتری استفاده شده و عدم آگاهی از این که چه فعالیتهایی در آن در حال انجام است، تخمین طول عمر باتری کار مشکلی به نظر میرسد. بنابراین یک باتری میتواند عمری کمتر از چهار سال و یا حتی بیشتر از آن داشته باشد، پس این سوال برای شما پیش خواهد آمد که تا چه میزان در رابطه با عمر باتری خودروی خود خوش شانس خواهید بود؟
عمر طبیعی یک باتری
زمانی که صحبت از نگهداری خودرو به میان میآید، کلمه "طبیعی یا معمول" به صورت تئوری قابله استفاده است و ممکن است در عمل اتفاق دیگری بیافتد، زیرا همانطور که میدانید اتومبیل وسیلهای غیر قابل پیشبینی است. به طور مثال عمر یک باتری به صورت "طبیعی" چهار سال است اما با توجه به شرایط امکان تغییر این مدت وجود دارد؛ بنابراین در اینجا این کلمه تنها معنای تئوری دارد نه عملی. عواملی چون تغییرات دمایی شدید، لرزش، استفاده مداوم از سیستم صوتی و GPS باعث کاهش طول عمر باتری میشوند. با نگاهی به ساختمان یک باتری سرب-اسید در خواهید یافت که چرا این موارد بر عمر آن تاثیرگذار هستند. در این نوع باتریها از صفحههایی از جنس سرب در محلولی از آب و اسید سولفوریک استفاده شده است که یک محلول الکترولیتی را بوجود میآورند. این محلول اجازه حرکت اکترونها از میان صفحات سربی را میدهد که جریان اکتریکی نتیجه این فرآیند است. همانطور که اشاره شد، لرزش مداوم در اتومبیل یکی از فاکتورهای کاهش دهنده عمر باتری است؛ به این صورت که لرزش زیاد بر اثر جادههای ناهموار و یا مهار نکردن باتری بوسیله بستهای مخصوص باعث شل شدن یا آسیب رسیدن به صفحات باتری شده و از عمر آن میکاهد.
از دیگر عوامل میتوان به گرمای شدید اشاره کرد که باعث افزایش سرعت واکنش شیمیایی میشود و عمر باتری را کاهش میدهد؛ در حالی که سرمای شدید در برخی موارد باعث افزایش طول عمر باتری میشود زیرا سرعت واکنش را کاهش میدهد، به همین دلیل است که معمولاً باتری خودرو را با عایقی میپوشانند تا دمای آن را در برابر سرما و گرمای شدید کنترل کند.
نوع رانندگی نیز بر عمر باتری تاثیرگذار است؛ زمانی که خودروی خود را روشن میکنید مقدار زیادی برق از باتری گرفته میشود، بنابراین برای پر شدن مجدد، باتری نیاز به زمان دارد. اگر شما از آن دسته از رانندگانی هستید که از خودروی خود برای مسافتهای کوتاه استفاده میکنید و یا در هربار توقف کوتاه خودروی خود را خاموش میکنید بایستی این مطلب را مدنظر داشته باشید که باتری شما در این مدت کوتاه کامل شارژ نشده و در نتیجه عمر آن کاهش میابد. در لایه بالایی باتری از اسید رقیق و در نیمه پایینی از اسید غلیظ استفاده شده است. در حالتی که شارژ باتری به صورت کامل انجام نگیرد اسید رقیق شروع به خوردن صفحات فلزی کرده و اسید غلیظ جریان برق را خنثی میکند که این دو عامل دلیل کاهش عمر باتری هستند.
علایم شناسایی یک باتری ناسالم
مهمترین مشخصه یک باتری خراب درست استارت نخوردن خودرو است! اما چون باتری بخشی از یک سیستم بزرگتر است، ممکن است دلیل از کار اُفتادن آن، مشکلی باشد که در قسمت دیگر خودرو بوجود آمده و با باتری ارتباط مستقیم دارد. به طور مثال اگر دینام به خوبی کار نکند، باتری به میزان کافی شارژ نشده و در نتیجه برق مورد نیاز خودرو را تامین نخواهد کرد و از عمر آن کاسته خواهد شد. بهترین روش برای اطلاع از وضعیت باتری خودرو، استفاده از دستگاه مخصوص این کار است که در اکثر تعمیرگاهها یافت میشود.
تست سلامت باتری یکی از مواردی است که بایستی در لیست موارد نگهداری خودرو جای بگیرد؛ این جمله بدین معنا است که با هربار تعویض روغن، از مکانیک خود بخواهید تا شما را از وضعیت باتری خودرویتان مطلع سازد. در برخی از موارد ظاهر باتری بهترین نشانه برای اطلاع از وضعیت آن است؛ زمانی که در ظاهر باتری زنگزدگی و یا خوردگی مشاهده کردید، بدانید که در آن احتمال نشتی وجود دارد. اگر از قاب محافظ و یا پوشش عایق استفاده میکنید، در فاصله زمانی معین زیر آن را نگاهی بیاندازید و وضعیت باتری را وارسی کنید. همچنین از وضعیت قطبهای منفی و مثبت باتری غافل نشوید و با استفاده آب و جوش شیرین در فاصله زمانی معین آنها را تمیز کنید.
.jpg/ 620/ 519 "باتری خودرو را بیشتر بشناسید")
به یاد داشته باشید که این کار را تنها با استفاده از دستکش مخصوص انجام دهید، زیرا محلول اسید سولفوریک موجود در باتری برای پوست ضرر دارد. باتری از جمله قطعات بیآزار و وفاداری است که اغلب رانندهها از وجود آنها غافل میشوند و زمانی به فکر آنها میافتند که کار از کار گذشته. بنابراین با رعایت چند نکته ساده سلامت باتری خودروی خود را به خطر نیاندازید!
تعویض باتری
تعویض باتری خودرو کاری بسیار ساده است؛ اگر برای تعویض باتری خودروی خود دچار سردرگمی شدید و به دنبال برند خاصی هستید، باید به این نکته توجه داشته باشید که برند به تنهایی دلیلی بر کیفیت و تضمینی برای عمر باتری نیست، بلکه فاکتورهای مهمتری همچون اندازه، عمر باتری، CCA (که نشان دهنده توانایی باتری در تولید جریان تا دمای 17- است) و RCM (که توانایی باتری را در ثابت نگه داشتن بار اکتریکی نشان میدهد) وجود دارند که توجه به آنها کار شما را در انتخاب این وسیله ساده میکند. در اینجا تک تک موارد ذکر شده را توضیح خواهیم داد.
عمر باتری: تمامی باتریهای تولید شده دارای تاریخ تولید هستند و بایستی ظرف 6 ماه پس از آن تاریخ فروخته شده و مورد استفاده قرار گیرند؛ بنابراین به تاریخ حک شده بر روی باتری توجه داشته باشید. در برخی موارد تاریخ بصورت کد بر روی باتری چاپ میشود. حروف به منزله ماه تولید (بطور مثال حرف A برای ماه ژانویه و حرف B برای فوریه و...) و اعداد سال تولید را نشان میدهند (بطور مثال عدد 0 برای سال 2000 و 1 برای سال 2001 و...).
سایز باتری: این فاکتور نشان دهنده ابعاد باتری و محل قرار گرفتن قطبها است؛ بنابر این به هنگام تعویض باتری خودروی خود به ابعاد باتری جدید دقت کنید. البته فروشندگان باتری، آنها را بر اساس مدل خودروها دسته بندی کرده و کار شما را در این مورد هموار کردهاند.
.jpg/ 620/ 379 "باتری خودرو را بیشتر بشناسید")
CCA (مخف Crank Cold Amperage): این مورد نشان دهنده توانایی و ظرفیت باتری در روشن کردن موتور در دمای 0 تا 17- درجه سانتیگراد است. در هوای سرد روغن موتور غلیظ شده و ولتاژ باتری کمی پایین میآید. هر چقدر که مقدار CCA بالاتر باشد، توانایی باتری برای روشن کردن موتور در دمای پایینتر از 17- درجه سانتیگراد بیشتر خواهد بود.
RC (مخفف Reserve Capacity): این فاکتور نشان دهنده مدت زمانی است که باتری میتواند به هنگام از کار اُفتادن دینام برق تولید کند. (این مقدار بر اساس دقیقه نشان داده میشود).
امید است توجه به مسایلی که در این مقاله به آنها اشاره شد شما را در انتخاب، استفاده و نحوه نگهداری درست باتری خودروی شما یاری رساند.