خودروهای سنگین سهمی 23 درصدی در تهران و سایر کلان شهرهای ایران دارند که تعداد آنها چیزی حدود 203 هزار دستگاه است که اکثر آن ها فرسوده هستند و در صف اسقاط جای گرفته اند.
بر همین اساس سال گذشته سازمان راهداری به همراه دولت و با حمایت چندین سازمان دیگر، اعلام کرد که برنامه‌ای سه ساله برای نوسازی 203 هزار دستگاه خودروی فرسوده سنگین دارد و در تیر ماه سال 97 فاز اول این برنامه اجرا خواهد شد. همزمان با این برنامه، مراکز اسقاط هم به واسطه فروش برگه‌های اسقاط، موظف هستند تا خودروهای فرسوده را اسقاط کند.
همزمان با این فعالیت‌ها، اخیرا دولت هم اعلام کرد که یک بودجه 10 میلیارد دلاری به این برنامه تخصیص می‌دهد. همچنین بر اساس مصوبه هیات وزیران، بنا بر این شد تا سیستم بانکی در سه سال 1397، 1398 و 1399 به ترتیب مبالغ، شش، هفت و هشت هزار میلیارد تومان را برای خرید خودروهای تجاری تولید داخل اختصاص دهد که بر اساس آن معادل 30 درصد از قیمت خودروها را به صورت تسهیلات برای مشتریان تامین می‌کند.
با تمامی این اوصاف، طرح نوسازی که قرار بود از اول تیر ماه اجرا شود، همچنان منفعل باقی مانده و خبری از آن نیست.
یکی از ارکان اجرای طرح نوسازی، فروش مجوز و همچنین فعالیت مراکز اسقاط است که در حال حاضر هیچ کدام از آنها خودروهای سنگین را اسقاط نمی‌کنند و همین امر موجب اجرایی نشدن این برنامه میشود. اما سوال اساسی اینجاست که چه چیز موجب شده تا پس از گذشت 26 روز از موعد اجرایی شدن فار اول این طرح، همچنان اجرایی نشده باشد؟
در همین راستا، مهدی نیکدار، رئیس ستاد حمل و نقل سوخت که یکی از متولیان اجرای این طرح است می‌گوید: «در حال حاضر به دلیل محدودیت‌های واردات، مراکز اسقاط گواهی‌های اسقاط فروش ندارند و هیچ خودرو سنگینی اسقاط نمی‌شود. اگر این گواهی ها وارد بازار شوند، بازار را اشباع می‌کنند که این امر موجب افت قیمت و ضرر دستگاه‌ها و سازمان‌های مربوطه میشود.»
او ادامه می‌دهد: «با توجه به شرایط حاکم، به ما اعلام شده است که مراکز اسقاط خودرهای سنگین را ببندیم و هیچ گونه خودروی سنگینی را اسقاط نکنیم که البته ما در حال پیگیری این موضوع و در صدد حل این مشکل هستیم.»
نیکدار می‌افزاید: «در حال حاضر، تنها خودروهای سنگینی که دارای کارت هوشمند هستند می‌توانند با ارائه کارت هوشمند و گواهی به شرکت‌های مادر، از سازمان راهداری مجوز اسقاط بگیرند و اقدام به ثبت نام خودروهای جدید کنند. تمامی خودروها، به استثنای آن‌هایی که دارای کارت هوشمند هستند، دارای هیچ گونه مجوزی برای اسقاط و نوسازی خودروهای خود نیستند، چرا که با بسته شده واردات، نیازی به اسقاط وجود نخواهد داشت.»
رئیس ستاد حمل و نقل سوخت در رابطه را بازگشایی مراکز اسقاط خودروهای سنگین می‌گوید: «در حال حاضر در حال پیگیری این موضوع هستیم و در همین هفته، طی جلسه‌ای با صنف، در رابطه با بازگشایی یا بسته ماندن این مراکز تصمیم گیری میشود.»
به نظر می‌رسد با اینکه دولت و سایر سازمان‌ها آمادگی خودرو را برای آغاز این طرح اعلام کردند، اما وضعیت نابسامان اقتصادی و همچنین توقف واردات خودرو، تاثیر مستقیمی بر این طرح سه ساله گذاشته است.
مساله دیگر این است که با توجه به نوسانات ارزی و افزایش قیمت دلار و سایر ارزها، قدرت خرید قشر عظیمی از مردم کاهش یافته است و از طرفی به دلیل کاربری محدود این خودروها، در صورت رکود اقتصادی، نوسازی این خودروهای فرسوده به نفع مشتریان نیست، زیرا اگر اشتغال نباشد، تعویض خودروهای فرسوده عملا غیر ممکن است. اکنون، سوال این است که اگر در بهترین حالت، مراکز اسقاط بازگشایی شوند و توقف واردات خودرو هم رفع شود، آیا مشتریان توانایی نوسازی خودروها را خواهند داشت یا خیر.